مرحوم هاشمی شاهرودی و چند گفته و ناگفته

1.مرحوم سید محمودهاشمی شاهرودی (1397-1327) اواخر سال 58 یا اوایل 59 از عراق برای حفظ جان به ایران آمد. او پس از تبعید آیت الله خمینی به نجف از شاگردان ایشان شد بدون اینکه منش انقلابی استاد پی را گیرد.قبل از آن از شاگردان مکتب (شهید آیت الله) سید محمد باقر صدر بود. گفته می شود آیت الله خمینی پس از انقلاب از وی خواسته در حوزه به فعالیت علمی بپردازد. قم محل سکونت مرحوم شاهرودی از یک سو و عضو موسس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق که از گروههای معارض عراقی بود، و دیگر جذابیت تشکیلاتی سید مهدی هاشمی از جمله دلایل ارتباط وی با سید مهدی شد. سید مهدی هاشمی پس از ورود به شورای فرماندهی سپاه، به عنوان مسئول واحد نهضت های آزادی بخش این نهاد از طریق سید محمود هاشمی شاهرودی با معارضین عراقی مربوط شد. برخی سکوی پرش سید محمود را سید مهدی می دانند. این رابطه بیشتر شد تا حدی که رابطه همسایگی- خانوادگی و گعده های دوستانه در کتابخانه سیدمهدی در سالاریه قم افزایش یافت حتی  سید محمود به دعوت سید مهدی سفری به قهدریجان محل تولد سید مهدی داشت.

2. پس از مدتی هاشمی شاهرودی از سید مهدی هاشمی خواسته بود که واسطه شده تا در جلسات علمی و استفتای مرحوم آیت الله منتظری شرکت نماید با اصرار وی، آیت الله منتظری با شرکت وی در یک جلسه موافقت می کند. پس از آن با توجه به کشف استعداد او، با ادامه حضورش موافقت می شود. گویا برخی از اعضای آن روز جامعه مدرسین از حضور این نیروی جوان در این جلسه روی خوشی نداشتند. در این زمان از هاشمی شاهرودی نقل شده که "علم اقای منتظری از مراجع وقت بیشتر است." پس از ماجرای مک فارلین که گوشه چشمی به تعطیلی فعالیت های آزادی بخش داشت و بهانه های دیگر، سید مهدی دستگیر و در سال 66 به اتهام فعالیت علیه ج. ا. اعدام شد. سید محمود حالا دیگر فعالیت های علمی خویش را بیشتر کرد.
3.هاشمی شاهرودی سابقه انقلابی نداشت و درزمان حیات آیت الله خمینی وارد مناصب حکومتی نگردید. چند سال پس از رهبری آیت الله خامنه ای، گواهی اجتهاد ایشان را امضا و پس از آن و در سال 1373 به شورای نگهبان پای گذاشت. در سال 1376 پس از سخنرانی 13 رجب آیت الله منتظری، در مدرسه فیضیه قم در نقد نظریه نظارت فقیه آقای منتظری و به نفع مرجعیت رهبرنظام سخن گفت. در سال 1378 که پس از محمد یزدی رئیس قوه قضاییه شد، دفاع وی از ولایت مطلقه فقیه شدت گرفت تا جایی که گفت: "سخنان مقام معظم رهبری به منزله قانون است".
4. هاشمی شاهرودی تا پایان عمر به فردی معتدل مشهور شد او گفته بود ویرانه ای را از محمد یزدی تحویل گرفته اما حضور امثال سعید مرتضوی در دستگاه تحت اشراف وی این شبهه را مطرح کرد که اگر مشی وی اعتدالی است، آیا اراده پنهان در تندروی های قضایی وی را دور زده و اوعملا در پرونده های سیاسی کاره ای نیست؟! گرچه وی پس از تعطیلی فله ای مطبوعات در دوران اصلاحات گفت: " مقام معظم رهبری فریاد زدند و ما مطبوعات را تعطیل کردیم"! اما اصلاحات وی در چند مورد جزیی انجام شد مثل حذف لباس زندانی، نظارت بر تمامی بازداشتگاهها که البته مورد اخیر دوام نیافت. در زمان وی دادسراها اعاده شد؛ و ماده واحده احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی نیز به تصویب رسید. با این حال سایه برخوردهای قضایی دوران اصلاحات و محاکمات پس از وقایع 88 بر نظریه معتدل بودن وی سنگینی می کند مگر بازهم نظریه اراده پنهان را پذیرا باشیم.
5. می توان گفت مرحوم شاهرودی با پیچ و خم های سیاست و مدیریت در ایران آشنایی چندانی نداشت و اگر از حوزه فقاهت کنده نشده بود، مفیدتر بود. بعد از انتخابات 88  و اتفاقات پس از آن، آیت الله سید مصطفی محقق داماد در نامه ای سرگشاده و صریح از او خواست سر و سامانی به این قضیه بدهد و سپس این منصب را ترک کند. آقای محقق داماد خاطره ای از شهید صدر نقل کرده که مربوط به دیدار وی است. (شهید) سید محمد باقر صدر گفته است: «سید محمود هاشمی که گویی فرزند من است برای حفظ جان خود به قم آمده و می تواند صدیق و همفکر گران بهایی برای شما باشد» و در پایان آرزو می کند: «کاش در حوزه علمیه به کار تدریس وپژوهش ادامه داده بودید و به همان نقطۀ امید استاد شهید بزرگوارتان واصل می شدید».   
عجیب است دنیای سیاست و اجراییات در ایران! چرا که اگر کسی وارد گود آن شد، پس از بیرون آمدن یا بیرون رفتیم! دیگر فضائل آدم را هم از او می گیرد. سوگمندانه این قاعده است و مگر چند استثنا بر این قاعده وجود دارد؟!